TEMPU ATU FILA FALI BA NIA

 

DOMINGO BA DALA TOLU TEMPU QUARESMA

Primeira  Leitura : Exodus 20:1-17

Segunda  Leitura 1 Cor.  1;22-25 

Evanjelho: Joaõ  2: 13-15

 

    Ohin ita tama ona ba domingo datoluk tempo quarezma nian. Iha leitura ohin loron konvida nafatin ita hotu atu komprende no moris  tuir Maromak nia ukunfuan  lolos iha ita vida lor-loron.

    Iha premeira leitura husi livro Exodus 20:1-17 koalia kona ba Maromak nia ukunfuan sira. Segunda leitura  nian  fo hanoin mai ita katak Maromak nia matenek la hanesan ho ita ema nia matenek.( 1 Cor. 1:22-25 ) no S.  Joaõ  iha liafuan diak ohin loron nian dehan mai ita katak Jesus hamoos templo nebe ema uja hodi faan sasan no ema uja tuir sira nia hakarak no dehan ba sira: keta halo hau nia Aman nia uma sai uma kontrato nian( Jo.  2: 13-16 )

   Liafuan sira ne’e hanorin mai ita atu hatene halo tuir saida mak Maromak Nia hakarak iha ita nia moris. La’os halo tuir deit ita nia hakarak.

     Iha tempo quarezma ida ne’e ha’u konvida ita hotu koko atu fo tempo oitoan ba ita nia an hodi hare fila fali  hahalok lorloron  nian.

     Hau fiar katak  hanesan pessoa, ita sempre hakarak halo buat ne’ebe diak, la iha ema ida hakarak buka buat ne’ebe a’at iha nia moris ou halo a’at ba ema seluk. Tamba Nai Maromak  kria buat hotu iha mundu nee ho diak no mesak furak deit nune’e mos Maromak hakarak ita ema mos bele halo buat hotu ho diak no furak hodi fo valor ba moris ne’e.

   Hanesan ita ema moris la ses husi sala, lor- loron sempre hasoru  tentasaun oi-oin. Tentasaun mosu atu ita bele hili atu tuir dalan ida nebe los?  Ita nia konsensia mak sei bele dehan mai ita. Tan ne’e ita fo tempu ba ita nia an atu hakmatek iha  silencio hodi rona ba lian nebe kolia iha ita nia fuan , no lian ida ne’e mak determina lolos, Liafuan ida ne’e Maromak nian.

   Dala ruma ita monu ba tentasaun deit.  Se ita hanoin katak dala ruma ita la’o sala dalan, ita la moris lolos tuir nia ukun fuan sira ho haraik an mai ita hakbesik ba nia hodi husi perdaun. Nia hein nafatin ita atu fila ba Nia.

   Tan ne’e iha tempo grasa ida ne’e mai ita hotu   haderaan no konverte an. Haderaan no konversaun mak  preparasaun ida   atu celebra   ksolok moris hias no ksolok salvasaun nebe ita simu husi Jesus tan hadomi ita saran an to’o mate iha Cruz maibe liu loron tolu nia moris hias.

 

Reflesaun Husi: Irmã  Alda B. de Carvalho Soares, OP

 

 

Kontinua Le'e

HAU RONA LIAN IDA BOLU HAU MASKI HAU LA HARE NIA

 

DOMINGO BA DALA RUA TEMPU QUARESMA

 

Primeira Leitura:         Gen. 22:1-2, 9A, 10-13, 15-18

Segunda Leitura:         Rom.  8:31B-34

Evanjelho:   Mk.  9:2-10

"IDA NE'E MAK HAU OAN DOBEN. IMI RONA NIA BA!" (MK.  9:7)

      Aman Maromak fo hanoin fila fali mai ita ida-idak atu rona no hatene lolos kona ba nia Oan doben Jesus. Dala barak ita rona de’it maibé ita la komprende ou ita la hatene lolos kona ba Jesus nia moris, nia misaun no nia mate.

   Dala barak mos ita rona hela maibé hanesan la rona, ita hare hela maibé hanesan la haré. Iha hau nia reflesaun ba Domingu ohin nian, hau reflete fila fali ba ami nia fundadora Beata  Ascension Nicol nia moris no nia missaun nebé nia hala’o iha rai doben Peru, wainhira hau reflete hau sente kontente tebes tamba hau simu hau nia misaun primeiru mai iha Salau-Soibada.  

  Loron ba loron hau koko atu hakbesik a’an ba Maromak no ba ema sira nebe mak hau la kunhese atu halo belun ho sira. Fatin foun, ema foun,  Missaun foun; atu dehan katak buat hotu foun maibe hau koko nafatin  atu rona maski la haré no Lian nebé mak bolu hau.

   Iha missaun foun  la ses husi difikuldades no desafius ruma.   Dala ruma senti hanesan  kalohan taka hau nia dalan no  komesa hanoin atu husik ona lian ida nebe bolu ne, maibe ho laran hakfodak rona lian ida dehan: Avo Madre labele lakon esperansa tamba ami nia oan sira nia futuru iha Avo Madre nia liman.

  Rona tiha lian ida ne, ho laran haksolok hau hare ba kotuk  hetan duni lian ne mai husi Avo mane ida husi vizinus nebe koalia mai hau.  Ho lian ida ne kedas hau fiar no hatene katak Ida nebé bolu hau mai nia sei la taka matan mai hau difikuldades sira hotu. Maske udan boot, mota boot no kondisaun dalan husi mota Leohat to ba paroquia soibada seidaun diak no sei hadia hela, Iha hau nia fuan hau kontente atu ba nafatin misaun iha nebá tamba atu sente duni missaun nebé Beata  Ascension hala’ o iha tempu uluk.

   Dala barak hau sente mós tamba hau la’ o mesak, maibe hau reflete fila fali ba lian ida nebe dehan, Ida ne hau Oan doben, imi rona Nia ba. Hau bele dehan rona duni Nia no hau fiar katak maske hau la’ o mesak maibe Nia sempre la’o hamutuk ho hau. Nune’e hau concorda ho Beata Ascension nebe dehan: “Hau Nunka senti besik liu Maromak du que wainhira hau iha foho”.

 

Reflesaun Husi: Irma Isabel dos Santos, OP

Kontinua Le'e

IHA RAI FUIK MARAN

 

DOMINGO DAHULUK TEMPO QUARESMA NIAN.

Primeira Leitura: Gen 9:8-15

Segunda Leitura: 1 Pedro 3:18-22

Evangelho: Saun Markus 1:12-15

 

Loron hirak liu ba ita  celebra loron kuarta feira  Cinzas. Loron ida nebe mak considera hanesan  loron  dahuluk tama ba jornada loron ha’at  nulu  tempo Kuaresma nian. Ho ida ne’e konvida ita ida-idak atu buka ita nia  dalan ba “rai fuik maran”, atu ita bele mesak ho Maromak.

          Ohin domingu dahuluk tempo Kuaresma nian.  Evanjelho haktuir mai ita kona ba jornada Jesus nian nebe  Espiritu Santo lori  Nia ba  iha rai fuik maran.  Buat ida interessante atu bele reflete tuir katak Jesus, hanesan Maromak oan  mos bele husu Espiritu Santo  atu lori nia ba fatin ne’ebe nia gosta liu atu bele hakmaan nia A’an.  

      Tamba sa  Rai Fuik Maran? Rai ne’ebe maran, nakonu ho  rai henek, la iha be’e, la iha aihan, ai-horis, Nia  tenki tahan rai manas durantee loron hatnulu nia laran.

                Iha rai fuik maran Jesus deskobre lolos ninia identidade la’os hanesan Maromak oan deit maibe hanesan mos  ema. Nia iha esperencia hanesan ita ema.  Iha ne’eba nia senti hamlaha, hamrook, senti manas, malirin, kolen  Maibe nia la husik le’et deit, Nia la rende.  Ikus mai  Nia manan husi tentasaun oi-oin, Nia manan satanas.

                Ita mos  dala ruma   precisa ba  rai fuik maran iha ita nia fuan, iha neba  ita bele hakbesik liu tan ba ita an rasik, hodi deskobre iha ita a’an buat ne’ebe mak  tenta ita hanesan  hirus, ka’anten, laran moras, rai odio, laran makerek no seluk tan, ne’ebe mak taka ita nia fuan no matan atu haré Maromak nia prejensa iha ema seluk. 

     Ho ida ne’e, liafuan diak ohin loron konvida ita atu hanaran tentasaun hirak ne’e neneik-neneik, atu ita bele hamenus  tiha husi ita nia an atu bele fila fali ba  Maromak.

    Ita hotu hatene katak  la fasil atu troka ita nia an ba dalan diak no loos. Ida ne’e  prosesu ida maibe ita fiar katak ita la  la’o mesak. Dala ruma ita monu ba tentasaun ruma maibe aprende husi sala, arepende katak ita halo sala no brani atu fila fali ba Maromak.   

     Tempu Quaresma tempu atu hare ba ita nia an, hakribi ita nia sala nebe’e ita halo kontra Maromak no ema seluk no koko  hafoun ita nia moris. Nia hela nafatin ho ita. Hanesan Jesus, ita la precisa tauk atu la’o iha rai fuik maran. Fiar metin katak Nia la’o hamautuk ho ita no hadomi nafatin ita mesmu dala ruma ita la’o sala dalan.  Nia hein ita atu bele fila ba Nia, hafoun ita nia moris atu bele hetan moris ida ne’e diak liu tan. 

 

      Ir. Maria  Goreti De Almeida, O.P  

 

                 

Kontinua Le'e

MONSEÑOR RAMON ZUBIETA Y LES, OP 1864- 1921 Tinan ida ne’e, congregasaun Missionarias Dominicanas do Rosario sei celebra tinan 100 loron mate ami nia fundador Mons. Ramon Zubieta, OP. Ho razaun ida ne’e ho fuan haksolok no orgulho hakarak fahe ninia istoria ba imi hotu atu bele cunhese nia. Ba ami, nia ema santo ida nebe fo nia moris atu ema seluk bele hetan moris.

 

Ninia istoria sei fahe ba parte tolu, fulan ida ne’e sei fahe kona ba ninia vida infancia.

Parte I.           Ramoncico; Ninia vida infancia

 

Ramon Zubieta y Les, moris iha loron 31 fulan Agosto tinan 1864,iha Arguedas- Navara,Espanha. Nia mak oan mane ikun husi maun alin nain ha’at. Nia aman nia naran:  Braulio Joaquin Zubieta  Falces.  Nia inan  nia naran: Ignacia Ramona Les Ruiz.

Sira bolu nia naran uma : Ramoncico. Ramoncico mak oan mane ikun husi maun alin nain ha’at.  Nia bin no maun nain rua mak: Rosa, Juan(João), Florentino.

Wainhira nia halo fulan  sia deit nia aman mate. Husik hela sira oan kiak ho sira nia inan mesak. Nune’e nia tiun ida naran Toribio Zubieta mak ajuda tau matan ba sira ho sira nia inan.

Ramon Zubieta simu kedas sakramentu bautismo(sarani nia ) wainhira nia  moris Iha ninia paroquia  no simu sakramentu krisma iha loron 16 fulan febreiro tinan 1877.

Ramon simu trenamento  no formasaun moris sarani nian desde ninia familia kedas desde realidade social iha ninia fatin moris ba. Ida ne’e mak sai  marka ida ba ninia futuru.

Ramon sei labarik kiik  nia iha ona devosaun no domin ba Nain Feto Yugo(Padroeira iha sira nia paroquia) tan tuir istoria, Nain Feto Yugo, halo milagre ba nia.

Istoria haktuir katak wainhira nia seidauk halo tinan ida nia halimar ho busa iha sira nia uma( balcon/veranda leten), derepente nia monu tun no nia kanek, ran sai barak husi nia ulun no nia desmaya tiha. Nune’e nia familia, vizinho no nia avo feto nebe hakuak hela nia, harohan ba Nain Feto, no Ramon comesa loke fali nia matan no hanesan buat ida la kona. Sira hotu dehan ne’e milagre ida.

Nia inan mak eduka nia desde kiik oan kedas hanesan nia maun alin sira seluk. Nia bo’ot ba dadaun no sai labarik nebe’e hakmatek no formal, obediente,  no iha hanoin klean liu-liu hatene hadomi.

Nia bin Rosa dehan katak; Ramon labarik ida diak teb-tebes. Wainhira haruka nia, nia halo tuir kedas nia no nia la koalia hasoru ita.

Tinan lima, nia tama ona escola iha escola nebe’e diak los iha ninia fatin. Nia professor dehan katak Ramoncico labarik nebe’e diak tebes, labarik hakmatek liu-liu iha fuan osan mean.  Nia halimar no hadomi nia colega sira hotu.

Wainhira nia halo tinan  sanulu resin ida,  nia halo primeiro comunhão. Ho tinan sanulu resin tolu nia simu sakamentu krisma, nia mos sai acolitus iha ninia parokia. Padre Paroco gosta los nia tan nia obediente no laran luak tebes.

Wainhira nia iha tinan 10 ou 11 hanesan ne’e nia comesa ona ba visita maluk sira nebe’e moras iha ninia vizinho  no consola sira. Wainhira nia mosu sira dehan; hare tok! anju oan mai ona iha neba ne’e.

Ramoncico labarik nebe’e diak,kontente, hatene rona, halo tuir, laran luak liu-liu hatene hadomi. Nia iha fuan osan mean. ( MDRTL)

 

 

Continuasaun iha fulan oin ho parte II…

Kontinua Le'e