MONSEÑOR RAMON ZUBIETA Y LES, OP 1864- 1921 Tinan ida ne’e, congregasaun Missionarias Dominicanas do Rosario sei celebra tinan 100 loron mate ami nia fundador Mons. Ramon Zubieta, OP. Ho razaun ida ne’e ho fuan haksolok no orgulho hakarak fahe ninia istoria ba imi hotu atu bele cunhese nia. Ba ami, nia ema santo ida nebe fo nia moris atu ema seluk bele hetan moris.

 

Ninia istoria sei fahe ba parte tolu, fulan ida ne’e sei fahe kona ba ninia vida infancia.

Parte I.           Ramoncico; Ninia vida infancia

 

Ramon Zubieta y Les, moris iha loron 31 fulan Agosto tinan 1864,iha Arguedas- Navara,Espanha. Nia mak oan mane ikun husi maun alin nain ha’at. Nia aman nia naran:  Braulio Joaquin Zubieta  Falces.  Nia inan  nia naran: Ignacia Ramona Les Ruiz.

Sira bolu nia naran uma : Ramoncico. Ramoncico mak oan mane ikun husi maun alin nain ha’at.  Nia bin no maun nain rua mak: Rosa, Juan(João), Florentino.

Wainhira nia halo fulan  sia deit nia aman mate. Husik hela sira oan kiak ho sira nia inan mesak. Nune’e nia tiun ida naran Toribio Zubieta mak ajuda tau matan ba sira ho sira nia inan.

Ramon Zubieta simu kedas sakramentu bautismo(sarani nia ) wainhira nia  moris Iha ninia paroquia  no simu sakramentu krisma iha loron 16 fulan febreiro tinan 1877.

Ramon simu trenamento  no formasaun moris sarani nian desde ninia familia kedas desde realidade social iha ninia fatin moris ba. Ida ne’e mak sai  marka ida ba ninia futuru.

Ramon sei labarik kiik  nia iha ona devosaun no domin ba Nain Feto Yugo(Padroeira iha sira nia paroquia) tan tuir istoria, Nain Feto Yugo, halo milagre ba nia.

Istoria haktuir katak wainhira nia seidauk halo tinan ida nia halimar ho busa iha sira nia uma( balcon/veranda leten), derepente nia monu tun no nia kanek, ran sai barak husi nia ulun no nia desmaya tiha. Nune’e nia familia, vizinho no nia avo feto nebe hakuak hela nia, harohan ba Nain Feto, no Ramon comesa loke fali nia matan no hanesan buat ida la kona. Sira hotu dehan ne’e milagre ida.

Nia inan mak eduka nia desde kiik oan kedas hanesan nia maun alin sira seluk. Nia bo’ot ba dadaun no sai labarik nebe’e hakmatek no formal, obediente,  no iha hanoin klean liu-liu hatene hadomi.

Nia bin Rosa dehan katak; Ramon labarik ida diak teb-tebes. Wainhira haruka nia, nia halo tuir kedas nia no nia la koalia hasoru ita.

Tinan lima, nia tama ona escola iha escola nebe’e diak los iha ninia fatin. Nia professor dehan katak Ramoncico labarik nebe’e diak tebes, labarik hakmatek liu-liu iha fuan osan mean.  Nia halimar no hadomi nia colega sira hotu.

Wainhira nia halo tinan  sanulu resin ida,  nia halo primeiro comunhão. Ho tinan sanulu resin tolu nia simu sakamentu krisma, nia mos sai acolitus iha ninia parokia. Padre Paroco gosta los nia tan nia obediente no laran luak tebes.

Wainhira nia iha tinan 10 ou 11 hanesan ne’e nia comesa ona ba visita maluk sira nebe’e moras iha ninia vizinho  no consola sira. Wainhira nia mosu sira dehan; hare tok! anju oan mai ona iha neba ne’e.

Ramoncico labarik nebe’e diak,kontente, hatene rona, halo tuir, laran luak liu-liu hatene hadomi. Nia iha fuan osan mean. ( MDRTL)

 

 

Continuasaun iha fulan oin ho parte II…

Kontinua Le'e

Ita hakarak karik ita bele hamos hau, Hau hakarak ;Sai mos ba!

Domingo ba dala Ne’en tempo baibain nian

Evanjelho: S. Marcos 1:40-45

 

Ita nia lia fuan diak ba Domingo ida nee kolia kona ba ema neebe mak moras   lepra  no husu tulun ba Jesus atu kura ninia moras.

Ita hare iha partes  importante rua atu ita bele reflete ba.  Primeiro mak ema moras lepra husu ba Jesus“ Ita hakarak karik ita bele hamos hau” no Segundo nian mak  Jesus hatan: “ Hau hakarak; sai mos ba.

Parte primeiro, ema moras lepra ne’e hatene nia an katak nia  fo’ er no moras maibe tamba nia  ema laran luak nia haraik an hodi hakbesik ba Nai atu hamos no kura nia. No nia sai diak husi nia moras.

 Ho ida nee,  mai ita reflete katak dala ruma  ita moe ho ita nia sala ne’ebe mak  halo ita moras. Nune’e,  Jesus convida ita hotu atu aprende tuir ema moras lepra, hakbesik ba Jesus ho haraik an  husu  Na’I atu  kura ita nia moras neebe mak ita iha nune’e ita iha iha isin diak hodi fo valor ba ita nia moris no ba ema seluk nia moris.  

Parte Segundo nian ema moras ne’e dehan ba Jesus: “ Hau hakarak Sai mos ba.” Jesus ho ninia laran luak tebes nakonu ho domin, hakarak kedas atu fo isin diak ba ema mora ne’e.

Dala ruma ita sofre hela karik husi moras ruma nebe hado’ok ita husi Jesus, keta tauk  hakbeisk Nia tan Nia pronto hela atu tulun ita. Importante ita nakloke an hodi husu Nia.

Ho ida nee ema moras lepra  nee sai hau nia espelho  diak ida ba ita atu reflete no nia fo hanoin ita  atu sai ema haraik an no nakloke  ba Jesus no ba ema seluk sira bele ajuda ita  iha ita nia moris liu-liu  iha ita nia problemas ne’ebe  ita hasoru.

Entaun ho ida ne’e mai ita hotu haka’as an  muda ita nia hahalok no recunhese ita nia moras a’at sira, ho haraik an husu Jesus atu kura ita nia moras no koko atu nakloke an ba ema seluk tan dala ruma  mos iha ema laran luak atu bele ajuda ita hetan isin diak.

 

 

Irmã Dionisia Salsinha Maia,OP

 

 

 

Kontinua Le'e

HATEKE

 

HATEKE

 

Husi máskara nia kotuk, matan hateke hela o...

Matan hateke, hare…simu  no husu

Saida mak o dehan? Saida mak o hanoin?

Hateke dook, no la komprende saida mak o  hanoin, matan dehan...

Hateke... o hamnasa? O hirus?  Hakarak buat ruma? Ou la hakarak buat ruma?

Maibe  sim...fo atensaun,

Hateke... hare...iha hakmatek iha fuan,

Tanba iha klamar.

Klamar  hodi hare klean, profundu sai husi fuan laran.

No fo importansia ba ksolok, buat furak sira hotu.

Ofresse lor-loron iha silencio,

Buat hotu mak  buat hotu nebe  ita hadomi, gosta, hakarak...

Maski iha risco laran nunee ita tenki  fahe.

Hateke ho máskara

Matan mak sai sasin.......

Matan mak koalia… troka ibun...

Matan mak sai ibun....

Maibe Maromak sempre hamutuk ho ita, besik los iha fuan.

 

 

Irmã Natalia Fouk

Baranain, 7 de Fevereiro  2021.

 

Kontinua Le'e

Uitoan… Neineik… Beibeik

 

Domingu ba dala lima tempu bai-bain nian

Primeira Leitura: Job 7:1-4,6-7

Segunda Leitura: 1 Cor.  9:16-19,22-23

Evangelho: Mark 1:29-39

 

 

    Evangelho domingo kotuk nian liu ba ita rona oinsa uza nia power hodi duni sai diabu a’at sira nebe tama iha ema nia laran.

    Domingo ohin nian, Jesus konvida ita atu ba rona  oinsa Nia  kura ema moras sira no ema sira nebe mak nakonu  ho espiritu a’at. Nia la'os kura deit ema moras sira maibe nia transforma ema nia moris sai ema  foun.

   Liu husi salan no nakukun sira nebe hafalun metin hela sira nia moris, Jesus lori naroman ba sira atu dada sai sira husi mukit terus no susar nia laran. Nakukun nebe ita precisa atu hadia mak ita ninia hahalok no attitude sira nebe lor-loron ita halo. Dalaruma ita sente difisil atu muda tamba ita lakohi loke ita nia a’an ba Maromak liu husi ema sira nebe besik iha ita.

   Reflete fila fali ba evangelho ohin nian fo hanoin mai ita katak Jesus la kole no la sente baruk atu hala'o nia missaun iha fatin sira nebe ema precisa tebes nia tulun liu-liu ba sira nebe moras no ema la considera sira iha sociedade.

    Ida ne hanesan qestaun ida mai ita atu hanoin no reflete. Ita mos dala barak la ofresse  ita nia a’an hodi servi ema seluk iha situasaun nebe difisil. Maibe Jesus konvida no desafia  ita atu labele lakon Fe maibe aten brani nafatin hodi hodi kontinua Jesus ninia missaun, maske uitoan e neneik maibe hala’o ba bei-beik.

   Jesus kuidadu ema sira nebe besik ba nia nomos ema sira nebe dook husi nia, nia la hili ema,  nia hare ema hotu hanesan,  ema hotu iha dignidade no iha level nebe hanesan iha ninia matan.

  Jesus bele hala’o ninia missaun didiak tan nia iha relasaun metin ho Aman Maromak liu husi nia orasaun . Nune’e  ita mos precisa hametin ita nia relasaun ho  Jesus liu husi ita nia orasaun atu nune’e ita bele hatutan ninia  nia missaun; haklaken nia liafuan ba ema seluk.

     Relasaun metin ho Maromak liu husi orasaun, missaun bele buras ba oin.

 

Reflesaun Husi:

Irmã Madalena Soares Maia, OP

 

 

 

 

Kontinua Le'e