Misionarias Dominicanas do Rosario

centanario de la fundacion de la congregacion

Misionaria

celebrasaun sentenariu Oe-cusse

Santo Domingos de Gusmao

Hablaba Siempre de Dios y con Dios ifeliz dia!

Missionarias

viajem dahuluk ba Maldonado

Missionarias Dominicana

celebrasaun Eukaristika 100 anos

Image de Missionarias

Maldonado Peru

Comunidades missionarias iha Timor-Leste

Comunidades missionarias iha Timor-Leste

Missionarias

enkontru nasional Juventude Dominicano

Saturday, November 30, 2024

MATAN MORIS NAFATIN HODI HEIN

 

Primeiru Domingu Tempu Adventu

 

1ª. Leitura:  Jer. 33: 14 -16

2ª.  Leitura: 1 Tes. : 13: 12- 4:2

Evanjelho: Lukas : 21: 25 -28, 34-36


Ohin ita hahu ho tempo adventu nian, tempo litúrgico, ita hotu nudar  sarani kristaun nian hahu  tinan liturgia foun nian. Tempo atu hein no prepara an ba tempu natal. Tempo neebé ita prepara a’an hodi simu Cristo neebé mak atu mai. Se mak atu mai? JESUS Nazaré: Laifuan halo An ba Ema. Maromak nia oan mane no nia mai tinan rihun rua resin ona. Maibe oinsa ita bele hein CRISTO neebé mak atu moris? Oinsa ita bele dehan nia atu hiit an mai ou moris mai. Igereja hein Cristo atu mai husi dimensaun tolu, husi lian fuan hein nian. Cristu ne’ebé mak atu mai tuir vertudes teología fiar nian, domin, no esperansa divina iha Trindade. Ida ne’ebé mak hiit an mai ona iha ita nia moris lor- loron, nebe mak nakuno ho Espiritu Santu Maromak nian  iha ita nia moris.

Evangelhu ohin nian, sincroniza ita nia oras  ho Maromak nian. Jesus hiit an mai iha ita nia uma no comunidade. Maromak kunhese ita perfectamente, Nia hatene katak ita prepara hela prejenti ropa foun, sepatu foun, pinta fuuk foun, pinta oin foun no buat seluk tan,liuliu  prejepiu, Nia hatene katak ita precupa los prepara atu  halo festa no haluhan atu husik fatin ba Nia iha uma no  comunidade. Oinsa ita bele simu Jesus ne’ebé mak atu too mai?

Iha adventu fo ita apurtunidade,  fo tempu, iha momento ida nee atu prepara an tan ita la hatene bainhira Nia sei fila fali mai. Ita prepara an ka lae, Nia hi’it An nafatin mai ita nia uma.

Iha mensagen Evangelhu nian fo hanoin mai ita hotu oinsa loke ita nia fuan, ita nia hanoin hodi halo tuir Maromak nia hanorin iha ita nia moris tomak. Ho Maromak nia moris hias nia husik mai ita Nia Espíritu moris nian ne’ebé aktua no hasantu iha igreja no sakramentu sira. Iha tempu natal hahu ona encarnasaun iha historia salvasaun. Ho Maromak Nia domin ita nia moris iha Espíritu hodi hein Maksoin ne’ebé mak atu mai.

Advento hanesan tempu atu converte ita nia ann hodi prepara ita nia fuan hodi simu Jesus ne’ebé mak atu mai. Husi  nee, adventu laos tempo iha tempu natal nian deit, Maibe ofrece tempu ba ita hodi prepara ann no hafoun  ita nia fiar, ita nia domin no ita nia esperansa. Atu hahu fali konecta no troka ita nia hanoin, ita nia fuan ba Maromak Trindade. Prepara ita nia tempu no ann hodi nunee, simu Maromak ne’ebé mak mai ona iha ita nia le’et no atu hi’it an mai. Hein ho fiar autentica, domin, esperansa. 

Sinal ba tempu advento mak lilin ha’at ita sunu. Lilin lakan hela iha fatin ne’ebé mak hakmatek no silencio  rona hela sira kolia. Lilin permeiru dehan: hau mak DAME. Husi hau nia naroman ema labele moris iha nakukun bainhira hau lakan, no komesa lakan menus no mate. Lilin segundu dehan: Hau mak FIAR. Hau la iha  folin ba ema sira, tanba sira laiha interese atu koenhese Maromak, nunee laiha sentidu atu lakan nafatin. Bainhira nia koalia hotu anin ida mai huu nia mate. Ho lian triste lilin terceru  dehan, hau mak DOMIN, hau laiha tan forsa atu lakan, tanba ema sira husik no abandona hela hau, sira uja ba sira nia an rasik no haluhan maluk sira seluk iha sira nia sorin, diak liu hau mos mate. Derepente labarik feto oan ida  hare lilin tolu nee mate ona.  Nia dehan: saida mak ne’e? Imi tenki lakan too final. Entaun lilin kuartu  koalia, labele tauk bonita, tanba hau se lakan hela, nune’e bele halakan  fali sira nain tolu. Labarik feto nee foti lilin ESPERANSA hodi halo lakan fali lilin tolu mak mate ona.

Nune’e mai ita hein nafatin iha tempo saida deit tamba ita nia moris mak esperansa. Lilin  esperansa sei la mate iha ita nia leet. Mai ita kuidadu no tau matan atu moris nafatin. 

Ikus mai ita husu ita nia a’an: oinsa Ita kuidado Ita nia fiar? Ita sei hanoin buat diak tomak  Maromak fo mai ita? Hau fo fatin ba Maromak Espíritu domin nian hela iha ita nia moris? No Tansa mak hau hein Maromak?

Mai ita hotu reflete ba ita nia an ida idak hodi prepara ann iha tempo adventu ida ne’e.

DOMINGO DIAK BA ITA HOTU NO MAROMAK HARAIK BENSA!

Reflesaun husi Irmã Natalia Fouk, OP



Friday, November 22, 2024

Ha’u Liurai duni!

 DOMINGO XXXIV TEMPO BAIBAIN

SOLENIDADE DE JESUS CRISTO REI e SENHOR DO UNIVERSO

PREMEIRA LEITURA: DANIEL 7,13-14

SEGUNDA LEITURA: APOCALIPSE 1, 5-8

EVANGELHO: JOAO 18, 33b-37

“ Nune’e Pilatos hateten ba Nia “ ne’e sa O Liurai duni ¡ Jesus simu dehan ; “ Los”! Ha’u Liurai duni! Ha’u moris, Ha’u mai iha rai klaran atu sasin lialos”! ema hotu nebé moris tuir lialos ,rona Ha’u lian”!

 Maluk doben sira iha Cristo,

            Papa Francisco iha Nia homilía iha Festa Loron ohin nian nia dehan; “Jesus laos deit hasees-An hosi buat poder mundo nian, Nia mos fo libertasaun no ukun ema hotu ne’ebé lao tuir Nia atu sira nia fuan atu libre hosi buat at. Cristo Nia ukun ne’e ukun ho liberdade, la hanehan. Nia trata Nia Escolante sira hanesan Amigo laos hanesan sujeito. Cristo mesmo hanesan Rei do Universo Nia la haketak Nia-An hosi Nia emar sira , Nia mai atu sira hetan diak . Lao tuir Cristo ita sei la lakon buat ida maibe contrario ita sei hetan dignidade hanesan Maromak oan .Cristo la hakarak atu ema sai atan maibe atu ema moris libre.

 Evangelho ohin fo hanoin mos mai ita atu ita mos moris iha lialos, moris ho digno, wainhira laiha bosok, laiha manipulasaun ita sentí libre, la tauk ,la moe atu koalia no defende ita nia-an waihira ita hasoru  problema tamba ita consiente katak ita lao tuir dalan los.

Moris ohin loron nakonu ho desafio. Desafio nebe todan liu mak oinsa atu ita hasoru mak ita nia-an rasik. Ita husu ita nia-an bele ka lae, ha’u koalia lialos?Oinsa ha’u fo hanoin ha’u nia-an wainhira ha’u halo buat ruma ne'ebé contra ha’u nia konsiensia?  Jesus convida ita hotu atu sai sasin ba lialos iha ita nia moris simple loron-loron nian.Nai maromak nia liafuan ne’ebé ita rona no le’e iha Sagrada escritura tenke fo fuan ba ita nia moris.

Feliz Festa Cristo Liurai!

Reflesaun Husi: Irmã Olandina Baptista, OP




Friday, November 15, 2024

“Lalehan ho rai sei liu tiha, maibé Ha’u nia liafuan sei la liu."

                                                         

                                                       Domingu XXXIII Tempu Baibain

1a. Leitura:Dan. 12:1-3

2a. Leitura:Heb. 10:11-14-18

Evanjelho: Mk. 13:24-32

Maluk doben sira mak Kristu hadomi!


    Liturjia tempu bain -  bain nian besik remata ona no Maromak nia futar lia hateten mai ita kona ba tempu ne’ebé sei husik no tempu nebe sei mai. Bainhira Jesus Nazaré mai hola isin hanesan ema atu lori mudansa ba ita nia moris nebe laos iha mundu nee deit  maibe hanoin ba ita nia moris rohan laek. Ema matenek sira ne’ebé ita rona iha evanjellu iha tempu Natal, matenek nain tolu ne’ebé mai husi parte Leste lao tuir fitun hanoin hela Messias ida ne’ebé mai nee hanoin kona ba mundu nia rohan no wainhira Nia iha ona ema nia leet sira sei hanoin Joao Baptista mak Messias karik.

    Saun Markus Evanjelista fo sai sasin katak Jesus fahe ninia vizaun ba dixipulu sira kona ba akontesimentu sira ne’ebé sei akontese iha mundu, wainhira Jesus dehan Hau tenke liu iha Jerusalem hasoru terus mate no moris hias, dixipulu sira hanoin ona katak sira nia mundu sei hotu ona preokupa hodi hanoin saida mak sei akontese?

    Dala ruma ita rona belun sira nia halerik katak hau nia mundu hotu ona! Wainhira labarik  feto adolosente  ida  dehan hau nia mundu hotu ona tamba nia doben lao ho feto seluk fali  nee hanoin nia mundu remata ona ho ida nee. Liafuan sira nee sai wainhira ita hasoru susar ka terus ruma ne’e enfrenta hela no ita hateten ho matawen nakonu. Nudar ema ita hakaas an ne’e laiha kbiit atu hasoru Maromak nia hanoin no hakaas an nafatin maske moris nee tenke kontinua ba oin.

    Nudar ema sarani no fiar nain ita ema sarani iha vantajem boot  atu hasoru pergunta oin oin ne’ebé mosu iha ita nia moris tamba husi ita nia preokupasaun ba problema sira ita iha “Esperansa” , esperansa tan buat ne’ebé Jesus Kristu halo ona ba ita, basa Jesus rasik dehan mai ita kona ba esperansa no vizaun ida ba Vitoria ikus nian (Apokalipse saun João ).

    Fiar no esperansa sei lori ita ba moris perfeitu. Fiar  fo razaun ne’ebé perfeitu fiar mak hanoin nebe los no esperansa  bele halo ita nia hakarak sai perfeitu esperansa mak dejezu ida  atu bele hetan moris rohan laek iha lalehan. Nudar ema ita nain rasik lahatene saida mak akontese iha future. Moris actual  agora dadaun nee mak prezente furak liu ne’ebé Maromak fo mai ita, prezente ne’ebé ita hetan hodi forma ita nia destinu iha nee no agora, Maromak fo ona mai ita iha nee no ba oin nee mak folin boot liu.

    Mai ita hili dalan no moris ne’ebé laran metin no fo bensaun no lori bensaun Maromak nia mai ita hotu. Basá Maromak hateten mai ita halo buat nebe diak, diak no laran metin!

Reflesaun Husi: Irmã Lucia do Carmo, OP



Saturday, November 9, 2024

FO HO LARAN LA’OS FO ATU BUKA NARAN NO HETAN HAHI

                                                 

                                                DOMINGO XXXII TEMPO COMUM

1a. Leitura:  1 Rs. 17: 10-16

2a. Leitura:  Heb. 9: 24-28

Evangelho:  Mc. 12:38-44

      Leitura sira loron ohin nian hanorin no hato’o mai ita oinsa atu servi ema seluk iha ita nia knar sira hotu no la’os atu aproveita ema seluk iha profissão ne’ebé confia. Nune’e mak Jesus fo hanoin ba ema ki’ik no kiak sira atu matan moris no neon na’in ho escriba, saduceu no fariceu sira basa “sira kaan hatudu sira nia hatais naruk-naruk, kaan simu ema nia cumprimenta iha luron, buka fatin diak iha uma kreda, buka fatin furak iha festa, halo oração mesak naruk-naruk, to’o han mohu feto faluk sira nia sasan” ema sira be halo nune’e mak “loron ida sei hatan lia justiça todan liu” iha Maromak futar oin.

    Liafuan hirak ne’e Jesus hakarak hato’o ba ukun na’in igreja no nação nian ne’ebé mak ukun povo no ukun sarani. Significa ukun povo ba moris diak no hakmatek no ukun sarani sira ba moris santo no haksolok. Ida ne’e mak ukun na’in sira nia obrigação atu halo iha sira nia knar. ita hotu sei hatan lia justiça iha Maromak futar oin. Pergunta ba ita, Tanba saida mak Jesus temi feto faluk sai nudar alvo ba ukun na’in sira nia ukun? Feto fatuk iha tempo ohin loron hatudu ba ema sira nebe la iha tan forsa no kbiit,satan diak ba sira la iha, tan kiak no mukit hafalun hela sira iha ukun na’in sira nia ukun liu husi lei no ukun fuan. Ita hare ema ne’ebé sasan iha ita hakbesik no ema ne’bé sasan la iha ita cuek habis no la’o laliga rai. Ne’e acontece iha moris mundo ne’e nian no liliu iha ita nia rain. Hanesan knananuk furak Almerindo nian nebe hananu: “osan sei manan justiça mundo hodi osan ema sala sei ba los, maibe ba fatin seluk justiça sei la ho osan”. Ita la bele atu nega maibe ita tenke afirma ida ne’e.

    Iha primeira leitura hato’o mai ita kona ba feto faluk iha Sarepta ho nia oan. Hein atu mate de’it ona. ukun na’in sira la sibuk no preocupa maibe Maromak fihir, tau matan no bali nafatin hodi haruka nia atan Elias ba hakonu sira nia sanan no sira ninia mina: nune’e “TRIGO UT IHA SANAN LARAN SEI LA HOTU, MINA REINU IHA IHA BOTIR SEI LA MAMUK”.

     Milagre ne’e mosu tanba saida? Tanba feto faluk nia fidelidade, reconhecimento ba nia sofrimento no nia prontidão atu halo tuir saida mak profeta haruka. Ita hirak ne’e mak mosu rai hamlaha ema ida mosu mai husu nune’e karik pasti ita sei la fo. Iha laran ita sei dehan fo tiha ba o han ami han fali saida? Maibe feto faluk ida ohin sai exemplo ba ema hotu nebe sente an mukit no kiak iha mundo ne’e atu loke liman hodi fo fahe ba ema seluk nune’e wainhira o husu ba Maromak nia sei hakonu nafatin o liman. Iha Evangelho: Jesus hanorin nia escolante atu fo ho laran la’os fo atu buka naran no hetan hahi. Husi Jesus nia observão, nia nota ema riku no kiak sira nia sacrificio no buat karan. Hodi dehan: “ema riku barak mak tau osan mesak boot-boot deit. Feto faluk kiak ida to’o mai nia tau doit metan oak rua, katak osan cruzado ida”.

    Husi oferece no esmola ne’e Jesus la hare ba fo barak ka witoan husi quantidade ne’ebé hato’o no hasa’e maibe Jesus hare qualidade fiar husi buat naton ne’ebé kiak ne’e fo ba Maromak. La’os tanba nia kiak mak nia fo nune’e maibe tan husi buat hotu ne’ebé nia iha nia hasa’e hotu ba Maromak sem rezerva no ho neon no laran tomak. Ba ema balun fo buat ne’ebé naresin husi nia riku soin nebe sira iha ba Maromak. Nune’e nia la fo ho fuan maibe nia fo ho hanoin atu ema gaba nia husi buat hotu ne’ebé nia fo no hasa’e. hahalok nune’e ema barak halo iha nia moris.  Amen.

 

Reflesaun Husi: Irmã Gragiela do Nascimento, OP


Thursday, October 31, 2024

Hadomi Maromak ho ó nia fuan tomak

                                                              Domingo 31 Tempu Comun

1a. Leitura: Deu. 6:2-6

2a. Leitura: Heb. 7:23-28

Evangelho: Mc 12:28b–34. 

Evangelho ohin ita rona  Jesus hanorin mai ita kona “hadomi maromak ho fuan no laran tomak no hadomi ita nia maluk  sira  hanesan  ita an rasik.”  Ita nia domin ba malu mak indikador ida kona ba fatin ne’ebé Maromak kaer iha ita nia fuan.  Nune’e, wainhira ita hadomi no serbi ita nia maluk sira, tamba domin ba Maromak, Maromak sei fo premiu barak liu tan ba ita.

 Definisaun lolos kona ba domin mak sakrisiu ba ema seluk nia diak. Ita nia domin ba ema seluk mai husi ita nia domin ba Maromak, atu hadomi maromak mak HADOMI BUAT NEEBÉ NIA HADOMI.

Hau hakarak konvida ita hotu atu observa ema Santu/a  sira ne’ebé ajuda lori koñesimentu no komprensaun ba ita-nia viajen  jornada nian. Iha grau oioin, ema santu/a  sira haka'as-an atu iha uniaun espirituál ho Maromak.  Hakarak uniaun espirituál ida-ne'e kesi metin ita-nia integridade ida ne’ebé la haketak  ita  hosi HANOIN, ISIN no KLAMAR.

 Orasaun no domin ne’ebé rohan laek sei la hadook ita  hosi Maromak nia reinu. Sempre iha esperansa ba moris-hi'as ba klamar sira ne'ebé  namlaek ho Maromak nia domin no ita-nia tulun. Mai ita reza ema hotu aprende oinsa partisipa ho Maromak hodi hadomi nia maluk sira . Amen.

Reflesaun Husi: Irmã Cacilda de Fátima, OP



Saturday, October 26, 2024

MESTRI, HUSIK HAU HARE FILA FALI


DOMINGU BA DALA XXX TEMPO BAI BAIN.

1a. Leitura: Jer. 31:7-9

2a. Leitura: Heb. 5:1-6

Evangelho: Mc. 10: 46:52

 

Ema ruma matan a’at ne labele hare buat ida no senti moris nakukun laran.Ita hare ema sira hanesan ne’e, sira nia moris susar los. Hakarak tebes atu atu lao ba fatin seluk maibe kondisaun labele permite. Dala barak, tenki iha asistencia husi ema seluk.

 Iha evangelho Saun Markus nian haktuir mai ita ema ida ho naran Bartemaeus hakarak hare Jesus. Nia rona kona ba Jesus maibe tan nia labele hare, nia labele ba hakbesik ba Jesus. Nune’e nia hakilar maka’as: Jesus, David nia oan, sadia Hau.

Mesmu que ema barak la husik nia atu hakbesik ba Jesus maibe tan nia iha fiar maka’as, nia husu ba Jesus: “Mestre, halo hau hare fila fali.” Matan delek  ne’e nia la  ba buka dotor atu kura nia maibe nia buka Jesus atu tau liman ba nia. Nia hakas aan tebes hakarak atu hare buat hotu ne’ebé mak furak no kmanek iha mundu ne.

 Fiar ita la hare ho matan kaer ho liman maibe importante ita precisa husu ho fuan no laran atu bele  hetan salvasaun no dalan naroman. 

Iha ita nia esperensia rasik dala wain ita mos hanesan matan a’at hodi hare ba ita nia aan deit no kusta atu  hare ba ema ne’ebé mak halerik hela iha sociedadeMai ita hametin ita nia fiar iha Jesus hodi nune’e ita nia matan bele nakloke atu hare, senti no rona ema seluk nia halerik liu-liu sira ne’ebé moris hela iha susar laran.

 

Reflesaun Husi: Irmã Rosentina Ana de Deus, OP



Saturday, October 19, 2024

"Hau mai atu serbi laos atu ema serbi Hau"

                                     

                                            DOMINGO BA DALA XXIX TEMPU BAIBAIN

1a. Leitura: Isa. 53:10-11

2a. Leitura: Heb. 4:14-16

Evangelho: Mk. 10:35-45

 


Serbi katak sai atan. Iha mundo ohin loron ema barak haharak sai ema boot hodi ukun, ita bele husu se mak hakarak sai atan hodi serbi?maibe ita iha chamada ita atu serbi.

    Iha Evangelho ita rona oinsa mak Apostolo nain rua besik ba Jesus atu husu rekompensa ba sira nia serbisu durante sira lao hamutuk ho Jesus. Apostolo nain rua nee hakarak atu tur iha Jesus nia sorin karuk ka los? Resposta husi ita Nain Jesus mak ida ne: imi kompriende saida mak imi husu? buat nebe interesante mak apostolo sira sei hola parte iha misaun Jesus nian katak sei hetan terus, sei hetan tolok, ema sei insulta, ema sei difama, ema sei kontra,  buat hirak nee mak sai hanesan Cruz ba ita hodi manan salvasaun rohan laek.

Ita Nain Jesus Cristo dehan tan apostolo sira atu hatene serbi no serbisu ho haraik an tamba nee mak ita sira nbe simu ona sacramento baptismo mos hola parte iha misaun nee. Maromak precisa ita ema nia kolaborasaun hodi halao knaar sira nee atu mundo bele salvasaun rohan laek liu husi ita nia liafuan no hahalok.

Hanesan profeta Isaias iha primeira leitura haktuir mai ita  katak Nai Maromak hasai ema husi hahalok atan nian hodi bele hetan hahalok roman nian atu bele haksolok no fo rahun diak ba ema lubun-lubun. Iha parte sorin, carta Hebreu nian fo hanoin katak Jesus mak ita nia kbiit, ita nia forsa, ita nia mata dalan hodi nunee bele halo diak wain nafatin ba humanidade nia diak.Nia mak bele haforsa ita atu hatene serbi maun alin sira ho honestidade.

Ohin mos sai hanesan Domingo ba missaun. Papa Francisco fo hanoin ita katak missaun ba ema hotu ejiji kompromisu hotu ema hotu. Atu sai ba convida ema hotu ba Na’i nia festa liu-liu ba sira ne’ebé lakon dalan moris rohan laek nian.

Ita hanoin atu reza ba missionario/as hotu liu-liu sira  ne’ebé hala’o missaun iha ita nia rain Timor.

 

 Bom Domingo ba Ita hotu!

 

Reflesaun Husi: Irmã Alzira dos Reis, OP



Saturday, September 28, 2024

MAROMAK NIA REINO LAOS INCLUZIVO BA EMA IDA DEIT

 DOMINGO XXVI TEMPU BAIBAIN

1a. Leitura: Numeros: (11 : 25 – 29)

2a. Leitura:Tg. 5, 1-6

Evangelho:  Marcus 9 : 38 -43,45,47-48

Iha premeira leitura, ita rona Moises ne’ebé lori todan tebes atu mata dalan ba israelitas. Maromak hili katuas nain-hitu atu fahe knaar nee ho laran-sadia.

Bain-hira espíritu santu tun iha katuas sira-nia le’et, sira iha kbi’it ida hodi sai profeta kona-ba haklaken Maromak nia kbi’it atu halao knaar nee iha futuru. Maibé iha mane nain-rua, Eldad no Medad, ne’ebé hela iha akampamentu, sira mos nakonu ho espíritu santu no komesa fó sai profeta. Josue, Moises nia ajuda, hatudu laran-moras no husu Moises atu hapara sira. Maibé Moises hatete: Hau hakarak Maromak nia povu hotu atu fó sai profeta.

Mensagen sira-nee provoka ita atu hanoin didiak ita nia atitude oinsa hare Espíritu Santu nia hahalok iha ema seluk. Hanesan Josua, ita mós lalais atu proteje ita-nia an no limita Maromak nia serbisu ba ita-nia grupu? Ka ita mós hanesan Moises, ne’ebé selebra Espíritu Santu nia prezensa iha fatin ne’ebé deit no contente, tanba ita hatene katak Maromak nia serbisu bo’ot liu fali ita-nia serbisu.

Iha carta Saun Tiago, fo hanoin maka’as kona-ba ema riku sira. “se’e tilun mai. Imi tanis hodi hakilar maka’as, basá, susar barak atu todan daudaun ona iha imi leten. Basá Imi moris iha rai, haksolok ho imi nia salan oin-oin. Imi halo bokur imi-an, wainhira maluk seluk mate hamlaha…imi dadur, imi oho ema di’ak, maibe nia la loke ibun” Saun Tiago hakarak hatoo ba ita hotu katak “Ita-nia rikusoin mak prezente husi Maromak, ne’ebé ita bele uza riku-soin sira ba  nain nia glória no ba ema seluk nia diak. Hodi halo riku-soin no haluha justisa lori konsekuénsia bo’ot.

Lia menon sira-nee fo coragen ba ita atu hanoin kona-ba oinsá mak ita bele tau matan ba ita-nia maluk sira nomos, Oinsa ita uza ita-nia riku-soin? Ita hatudu laran-luak ka lae,? Perguntas ida ne’e fo coragen ba ita atu ita bele haburas laran-luak no hatudu laran-sadia hodi ajuda ita maluk sira ne’be mak presija los ita nia tulun nomos Konsellu ne'ebé di'ak teb-tebes husi Papa Francisco hatete: "Imi bele iha osan barak, rikusoin no pozisaun barak, maibé se imi la fó perdua ho laran-moos, hakarak  hahalok-aat no hanoin aat kona-ba ema seluk, entaun imi-nia moris sei la kontente”. tamba "Ita-nia rikusoin la sukat ho buat ne'ebé ita iha, maibé ho buat ne'ebé ita fó."

Messagen  ne'e fó-hanoin ita katak rikusoin ne'ebé loos mak ita bele fahe no fó aten-barani ba ema seluk. Ita bele hetan buat ne'ebé ita iha, maibé ita bele hetan rezultadu di'ak no laran-luak tanba ita-nia laran-di'ak. Hodi hanoin liután kona-ba fó buat ne'ebé ita presiza, ita bele haburas relasaun ne'ebé kle'an liután ho ema seluk, no ida-ne'e bele ajuda ita atu haburas laran-sadi'a liután iha mundu ne'e. Ikusmai, ita-nia liman-rohan la'ós liu husi ita-nia rikusoin, maibé liu husi domin no apoiu ne'ebé ita fó ba ita nia vizinho.

Evanjellu Marcos nian, Joao hanoin kona-ba ema ne’ebé “duni sai espiritu a’at hodi ita boot nia naran, maibé nia laós parte husi ita nia grupu. Jesus hatete: Keta hapara nia. Nia hatete katak Maromak nia reino laos incluzivu ba ema ida deit no Maromak nia serbisu lao liu fali ema nia hanoin.

Tuir mai Jesus koalia kona-ba sala ida nebe sériu tebes., hodi uza ai- knanoik sira hodi esplika no hatudu no fo hanoin oinsa bele mudah ita nia hahalok sira nee, atu nune’e ita bele moris banati tuir Jesus nia ho komprimisu no sakrifisiu. Oinsá mak ita hatán ba Jesus nia konvite? Ita prontu atu halo buat ne’ebé diak atu hasai sala husi ita-nia moris ka lae? Ne’e laós kona-ba hahalok-aat rasik, maibé kona-ba komprimisu sériu ba santidade no laran-metin ba maromak.

Mai ita hanoin kona-ba ita-nia moris rasik. Iha fatin balu ne’ebé ita presiza atu hametin liután Maromak nia Espíritu Santu? Nomos Oinsá mak ita bele uza ita-nia rikusoin atu hetan glória husi Maromak? Nu’udar fiar sarani ita lao ba oin iha semana ne’e, mai ita haka’as an atu moris ho laran-metin iha Maromak nia Ukun, hodi selebra Na’i nia diak no grasa iha ita nia le’et no haburas ita-nia relasaun diak ho ema seluk nomos ho Aman Maromak, no buka justisa no laran-sadia iha buat hotu ne’ebé ita halo.

“Mota sei la Hemu Rasik Nia Wee. Ai sei la Han Rasik Nia Fuan. Loron Sei La fo Naroman ba nia-an rasik. Moris ba ema seluk ne’e Naturaleza ida. Vida ne’e diak wainhira O Feliz, Maibe Sei Diak liu tan Wainhira ema seluk Feliz tamba O’ Papa Francisco.

 

Reflesaun Husi: Irmã Julieta da Costa, OP



Saturday, September 21, 2024

HAU MAI LA’OS ATU IMI SERBI HAU, MAIBE ATU HA’U SERBI IMI

 DOMINGO XXV TEMPU BAIBAIN

1a. leitura: Sa. 2:12,17-20

2a. Leitura: Tgo. 3:16-4:3

Evangelho: Mk. 9:30-37

Nudar saseluk Kristo nian, ita hotu-hotu iha knar atu moris no banati tuir Jesus nia lalaok nebee husik hela mai ita. Lao tuir dalan Jesus nian significa katak lao no banati tuir lalaok ou ejemplo sira hotu ne’ebé Nia hatudu mai ita; hanesan iha Evangelhp ohin nian hateten nune’e: Hau mai laos atu imi serbi hau, maibe atu hau serbi imi.

Mundo ohin loron, ema hadau malu atu compete hodi sai ukun na’in ne’e barak no facil, maibe deficil atu halo an sai atan hodi servi povo no sarani ne’e ho fuan. Attitude nune’e susar boot iha tempo ohin loron. Basá ema hotu tama iha grupo, partido no congregação uluk nanain atu hetan saida mak nia hakarak, hanesan: atu ema hahi, adora, servi no respeito, la’os atu tuir saida mak grupo, partido no congregação nia principio sira.

Evangelho ohin nian lori ita atu reflete kona ba ita nia moris liu-liu hanesan nudar consagrada ida, hau nia kna’ar lolos mak saida? Benefisio sa mak hau hetan husi misaun sira ne’ebé hau halao? Hau nia serbi hotu nebe’e durante nee, hau halao ho intensaun atu ema hahi no gaba hau ka ou hau halo tamba hau hakarak duni ho fuan atu serbi hau maluk sira?

Maromak bolu ita ida idak no fo mai ita responsabilidade atu serbi malu.   Wainhira Jesus koalia ka hanorin kona ba nia an katak nia sei hetan: “tarata, baku hodi terus to’o mate” (Mc.9:31), maibe Jesus nia escolante sira hanoin hela buat seluk. Hodi hadau malu hela fatin no posição.  Ho ida ne’e Jesus husu ba sira: “imi haksesuk malu kona ba saida iha dalan?” (Mc. 9:33). Sira nia intenção haksesuk malu iha dalan kona ba se mak boot liu wainhira Jesus mate, sira começa prepara estrategia atu hadau malu kadeira no ukun. Husi sira nia intenção nebe la tuir Cristo nia hakarak mak Jesus dehan hikas ba sira: “se mak hakarak sai boot liu sira seluk nia sei sai ikus liu hotu, nia sei sai hotu-hotu nia atan” (Mc.9:35). Husi Jesus nia liafuan ne’e atu hateten katak: hakarak sai ukun na’in precisa halo-an sai ki’ik hodi hamamuk an atu bele hatene rona no hadomi ema hotu.

Papa Francisco, wainhira hasoru malu ho Bispo, Nailulik, madres, frater no catequista sira iha Catedral fo hanoin mai ita dehan: “imi tenke sai perfume ka mina morin Cristo nian ba ema seluk”. Papa nia mensagem ne’e convida no fanun ita idak-idak nia fuan no ulun atu hanoin hikas wainhira Nai bolu ita iha Nia missão, liu husi modelo inan ida nian iha ita nia congregação. Husi ne’e, ita bele comprende Jesus Cristo nia missão iha mundo. Nia mai la’os deit tamba ema riku sira, maibe ba ema kiak no mukit sira no mos Nia mai ba ema hotu atu hetan salvação.

Cristo bolu ita hotu no haruka atu sai nia manu-ain mina morin nian ba ema seluk iha ita ida-idak nia moris no missão. Mai ita tuir no aprende buat hotu husi Nia. Basa hatudu liu husi nia Nia liafuan no Nia hahalok rasik. Nune’e mos visita Santo Padre Francisco nian iha Timor no celebra missa iha Tasi tolu nia dehan: “Hau hare riku soin Timor nian la’os ai-kameli maibe ninia povo”. Nune’e povo ka sarani ne’e mak diak liu. Ne’e duni, Nai Jesus hakarak atu hanorin ita consagrada no fiar na’in sira:

1. Hatene simu terus, hanesan Nia simu: “Jesus dehan se mak hakarak tuir Hau sei hakriit nia an rasik, sei simu nia kruz hodi la’o tuir Ha’u” (Mc. 8:34)

2. Sai ukun na’in ho fuan la’os ho liafuan. Hanesan Nia halo: “La iha domin ida ne’ebé boot liu ida nebe saran nia moris tan nia belun sira (Jo. 15:13).  

3. Atu sai ukun nain diak significa sai atan:Hau mai la’os atu imi servi ha’u maibe atu servi imi (Mt.20:28). Amen.

Ita harohan atu ho grasa Nai ninian, ita hotu bele aten brani nafatin atu lao ba oin hodi descobre liu tan saida mak Maromak nia hakarak mai ita.

 

Bom Domingo ba ita hotu!

 

Reflesaun Husi:

Irmã Leonarda Da C. Evangelista, OP



Saturday, September 14, 2024

ITA BOOT MAK MESSIAS

 DOMINGO XXIV TEMPU BAIBAIN

 

1a. Leitura: Isa. 50:5-9a

2a. Leitura: Tgo.  2:14-18

Evangelho: Mk. 8:27-35


 

Nudar Timor oan ita agradese no kontenti tebes ho Amu Papa nia visita foin dadaun ne, maski nasaun ida kiik tebes iha mundo maibe riku iha kultura, valores moris, no identidade rasik hanesan Timor oan ida. Hanesan iha lema ba vizita Amu Papa nian: atu imi nia fiar sai imi nia kultura. Cultura ida hatene tau  matan no hadomi malu. 

      Iha Evangelhu Saun Markus haktuir katak Jesus husu  ba Nia discípulos sira kona ba Nia ne se? no Pedro responde katak, "Ita mak Kristu/ Mesias.” Iha ne'e  ajuda ita nia fiar no fortalece ita nia identidade de forma importante atu comprende liu signifikado  husi pergunta sira ne:

Premeiro:Conhecimento kona ba An rasik: Iha momentu Jesus pergunta "Nia an ba sira ?", hatudu mai ita atu reexamina ita nian identidade no ajuda ita atu kompriende mais sobre ita nia valores no prinsipiu sira.

Segundo: Aceitação do Chamado: Jesus explica kona nia nian missão. Atu tuir Jesus, ita simu bolu ida ne’e hodi moris tuir hanesan Nia ka lae? Ne'e fortalece ita nia identidade, no ajuda ita atu senta-se parte importante iha plano Divinu.

Terceiro Supera ita nia tauk sira: Iha ne'e, ita aprende katak enfrenta desafios no sufrimentu oi-oin la significa lakon ita nia identidade, maibé mós fo hanoin mai ita faze importante ida ne’e. Iha momentus difíceis, ita hakarak atu buka no lembra katak Jesus mos hasoru dificuldades.

Quarto: Moris ho Propósito: Ne'e ajuda ita atu determina saida mak importante iha ita nia moris, no hili no reflete ita nia identidade iha Kristu.

Quinto:Comunidade no Apoio: Iha seguimento, ita la’os mesak no ita sei la la’o mesak. Ita nian comunidade, familia, no amigos sira bele apoia ita iha caminhada ida ne’e. Ajuda malu nune’e ita bele fortalece ita nian identidade coletiva iha  Kristo.

 

Reflesaun Husi: Irmã Berta Soares Moniz, OP

 


Saturday, September 7, 2024

RONA DIDIAK BA: NA'I HALO BUAT HOTU MESAK DIAK

 DOMINGO XXIII TEMPU BAI-BAIN

 

1a. Leitura: Isa. 35:4-7a

2a. Leitura: Tg. 2:1-5

Evangelho: Mk. 7:31-37 

Ema Timor quase hot-hotu prepara ona fuan atu simu ho ksolok Santo Padre Francisco iha rai doben Timor Leste. Santo Padre hanesan representante Kristu nian mai vizita ita atu lori lia fuan ksolok Evangelho nian. Ita nia tilun nakloke atu rona ka lae?

Desde que Sua Santidade to’o iha Indonesia, Ita barak asiste katak  sarani barak,  muçulmano sira inclui sira ne’ebé  la fiar iha Jesus hetan inspirasaun ho ejemplo moris Papa Francisco nian. Nia ema ne’ebé simples, hakbesik no hakuak ema hotu, liu-liu nia hatudu katak paz iha mundo ne’e possivel sei ita hatene simu malu mesmu que ita iha diferencia oi-oin. Ita ida deit mesmu que ita diferentes. Ita hotu pertence ba humanidade. Ita nia tilun moos no diak hela atu rona didiak ka lae?

 Iha Evangelho ohin nian, Saun Markus haktuir katak wainhira Jesus sai husi rai Tiro, hodi la’o husi rai Sidonia ba tasi Galilea, Nia kura Iha ema ida tilun diuk no monok ne’ebé sira lori ba Nia. Jesus dehan ba Nia “ Effatha” katak” Loke ba.”

Iha mundo nakonu ho barulho oi-oin, dala barak kusta ba ita atu rona didiak. Tan ita la rona didiak, deficil mos ba ita atu koalia liafuan diak. Dala ruma mos ita rona maibe ita rona lian sira ne’ebé lori atu atu hadook an husi Jesus.

Hanesan Jesus, Papa Francisco sai husi Vatikanu, mai Indonesia, liu husi Papua Nova Guiné, sei mai to’o rai doben Timor Loro Sa’e, no sei liu ba Singapura. Hein katak ho Ita nia Papa nia prejensa, ita nia tilun bele nakloke no nanal mamar hodi haklaken: katak” Nai halo buat hotu  mesak diak.” Ida ne’e mak atu dehan katak: atu o nia fiar sai o nia cultura.

Ita husu Jesus atu kura ita nia moras sira hanesan ladun gosta rona malu, hakarak buka manan deit, la rona ba kiak sira nia halerik, oan sira la rona inan aman, inan aman la fo tempu atu rona oan sira, no lakohi simu saida mak diferente husi ita, nst.

Wainhira ita nia tilun sira nia fuan taka hela, mesmu ita hare hela iha ita nia rain iha injustisa oi-oin, ita nanal sei to’os atu koalia no defende ema seluk nia direito ba moris diak.

Ita hotu nia deseju atu depois de Papa Francisco nia vizita, ita nia rain no kreda sei iha transformasaun no iha moris foun. Moris foun ida ne’e la precisa ejiji husi ema seluk maibe tenki comesa husi ita a’an rasik.

Portanto, loke tilun no fuan atu simu grasa Na’I Maromak nian no hahu moris tuir cultura Evangelho nian. Atu Ita nia rain bele iha paz, hatene dialogu, rona, simu, no respeita malu, serbisu hamutuk ba Timor ida diak liu tan. Liu-liu tane a’as dignidade humana iha ita nia rain.  

HI’IT AN MAI AMI RAI DOBEN TIMOR LESTE SUA SANTIDADE PAPA FRANCISCO. 

AMI HAKSOLOK HO ITA NIA PREJENSA!

 

Reflesaun Husi: Irmã Maria de Fatima Pui, OP